HOOFDSTUK 3: PREOCCUPATIES EN RIGIDE PATRONEN (1, 2, 19)

3.1 SPECIALE INTERESSES (1, 2, 19)

Veel mensen met het syndroom van Asperger hebben een preoccupatie of speciale interesse. Het verschil tussen een hobby en een speciale interesse zit in de intensiteit of het aandachtspunt van de interesse. De interesse neemt heel veel tijd van de persoon in beslag, en gesprekken gaan bijna altijd over het onderwerp. Het gaat dikwijls om een vreemd aandachtpunt, dat niet echt past bij een jongen of meisje van een bepaalde leeftijd. Meestal gaat het ook om een solistische bezigheid, zodat de persoon geen last heeft van het gebrek aan sociale vaardigheden.

3.1.1 Verschillende soorten

Er zijn twee soorten interesses: het verzamelen van voorwerpen en het verzamelen van kennis. Als iemand voorwerpen verzamelt, doet hij of zij dit zeer fanatiek en grijpt elke kans om de verzameling uit te breiden. Als een gezin ergens op bezoek gaat, zal het kind dus meteen gaan zoeken naar een voorwerp dat bij de verzameling past. Bij een interesse voor een bepaald onderwerp kan een kind een encyclopedische kennis opbouwen en steeds weer vragen stellen aan volwassenen over het onderwerp. Het houdt ook monologen en kan urenlang over het onderwerp doorpraten.

Bij veel kinderen met het Asperger-syndroom evolueert het gebied van de interesse volgens een vast patroon. Een speciale interesse kan zich al op twee-of driejarige leeftijd ontwikkelen en begint soms met het verzamelen van delen van voorwerpen. De volgende stap kan een fixatie zijn op bijzondere voorwerpen, dus geen speelgoed, en hiervan zoveel mogelijk exemplaren verzamelen. Later gaat dit dikwijls over in het verzamelen van feiten en cijfers over een bepaald onderwerp. Deze cijfers worden door het kind ordelijk gerangschikt in een tabel, zodat het ze uit het hoofd kand leren. In de tienerjaren of al eerder ontwikkelen sommige kinderen een interesse op het vlak van elektronica en computers, fantasyboeken of sciencefiction, of ze bewonderen een bepaalde persoon. Soms betreft de interesse een diersoort, en is de interesse zo intens dat het kind doet alsof het een dier is.

3.1.2 De reden

Voor het ontstaan van speciale interesses zijn verschillende verklaringen:

- een manier om angst te overwinnen

Door informatie te verzamelen over de bron van angst, vermindert de angst. Bij andere kinderen wordt angst meestal weggenomen door geruststellende woorden en gebaren van ouders of vrienden, maar bij kinderen met het syndroom van Asperger werkt dit vaak minder goed. Zij zijn sterk in het verzamelen van kennis, en kunnen daar gebruik van maken om hun angst te verminderen.

- een bron van plezier

In sommige gevallen houdt de interesse verband met herinneringen aan een periode waarin iemand gelukkig was of waarin alles overzichtelijk was. Door veel over het onderwerp te lezen, kan iemand weer net zo gelukkig worden als in die periode.

- een manier om te ontspannen

De mate waarin de interesse het dagelijks leven van iemand met het Asperger-syndroom beheerst, blijkt evenredig aan de ervaren spanning. Hoe meer spanning iemand ervaart, hoe intensiever de aandacht voor de interesse is. Als je met een interesse bezig bent, denk je niet aan iets waar je bang voor bent.

- een poging om samenhang te vinden

Mensen met het Asperger-syndroom hebben vaak moeite met de steeds weer veranderende patronen in het dagelijks leven. Bij de meeste speciale interesses hoort een vorm van ordenen, met lijsten of tabellen als hulpmiddel. In een tabel staan alle gegevens volgens een vast patroon, wat dus rustgevend is voor iemand met het Asperger-syndroom.

- een hulpmiddel bij het begrijpen van de fysieke wereld

Terwijl andere kinderen de sociale wereld onderzoeken, onderzoeken kinderen met het syndroom van Asperger voorwerpen, dieren en wetenschappelijke begrippen. Zij hebben aanleg om de functie van voorwerpen te achterhalen, en zijn er daarom vaak in geïnteresseerd.

- een basis voor het creëren van een andere wereld

Als alternatief voor de echte wereld kan iemand zich terugtrekken in een fantasiewereld, waar hij gelukkig, succesvol en populair is. De interesse kan gaan over een periode in de geschiedenis, zoals het oude Egypte of Japan.

- een basis voor een gevoel van identiteit                                                                                Om een goed gevoel van eigenwaarde te hebben, zijn mensen met het syndroom van Asperger geïnteresseerd in een superheld. Het naspelen ervan is een manier om sociaal succes te behalen en bewondering te oogsten.

- een tijdsbesteding, gespreksonderwerp en teken van intelligentie

De speciale interesse is een leuke vrijetijdsbesteding voor mensen met het syndroom van Asperger. Ze leren er iets van en soms is het nuttig, bijvoorbeeld bij het schrijven van een computerprogramma of het herstellen van een auto. Degenen die niet weten waarover te praten, voelen zich op hun gemak als een gesprek over de interesse gaat. Mensen met het Asperger-syndroom willen doorgaans slim overkomen. Wanneer ze een monoloog over een exacte wetenschap houden, veronderstellen ze dat anderen hen verstandig vinden.

3.2 DAGELIJKS PATROON (1)

Het is belangrijk dat het leven voorspelbaar is. Routines kunnen angstgevoelens verminderen.

Het vastklampen aan routines wordt sterker als iemand grote veranderingen heeft meegemaakt die te maken hebben met bijvoorbeeld een verhuizing of belangrijke mensen om hem heen. Een algemene reactie op onrust is het ontwikkelen van een ritueel of bijgelovig worden. Meestal is het ritueel eerst kort, maar dit wordt altijd maar langer. Wanneer een kind bijvoorbeeld voor het slapengaan enkele boeken in zijn kamer ordent, ordent het na verloop van tijd ook al het speelgoed op de kamer. De mate waarin iemand zich vastklampt aan zijn routines is een goede graadmeter van het niveau van angst of stress. Als de routine extreme vormen aanneemt moet een programma opgesteld worden om het evenwicht te herstellen en de persoon te leren met de spanning om te gaan.